Άνθρωποι και τηλεόραση

Τίτλος τηλεοπτικής εκπομπής: Άνθρωποι και τηλεόραση

Έτος: 1998

Τηλεοπτική Εκπομπή

Είδος:

Κανάλι: ΝΕΤ

Ημέρα/ημέρες προβολής: Σαββάτο

Κύκλοι εκπομπών: 1

Αριθμός εκπομπών: 13

Σκηνοθεσία: Γιάννης Κασπίρης

Κείμενα: Γιάννης Κασπίρης

Εταιρία παραγωγής: Illusion

Περιγραφή: Πρόκειται για μία σειρά 13 ημίωρων επεισοδίων με τίτλο ¨ΑΝΘΡΩΠΟΙ & ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ¨ , που προσεγγίζει το θέμα ¨η τηλεόραση στην ζωή μας¨. Το σχετικά νέο ¨μέσο¨ που λέγεται τηλεόραση δεν αποτελεί απλά έναν καθημερινό επισκέπτη στον ιδιωτικό μας χώρο, πρόκειται για μία μόνιμη συμβίωση που προκαλεί αναταράξεις στη καθημερινότητα μας, που διαμορφώνει τις συμπεριφορές μας , τον τρόπο που ζούμε, που σκεπτόμαστε. Η σειρά πραγματεύεταιτο γενικότερο πλαίσιο που καθορίζει την σχέση Τηλεόραση-Πολίτης , η σχέση αυτή είναι αρκετά πολύπλοκη και χρειάζεται μία προσεκτική και επιστημονική προσέγγιση. Πραγματοποιήσαμε γυρίσματα σε διάφορες Ευρωπαικές χώρες και με την βοήθεια ομάδας συμβούλων προσεγγίζουμε με προσοχή τις διάφορες πτυχές του θέματος μας.

Στοιχεία/Trivia: .

---

Επεισόδια:

. "Άνθρωποι και τηλεόραση: Η επανάσταση του μέσου "

. "Άνθρωποι και τηλεόραση: Η ευρωπαική τηλεοπτική εμπειρία "

. "Άνθρωποι και τηλεόραση: Το τηλεοπτικο τοπίο στην Ελλάδα "

. "Άνθρωποι και τηλεόραση: Ειδήσεις και Ενημέρωση "

. "Άνθρωποι και τηλεόραση: Δημοκρατία και τηλεόραση "

. "Άνθρωποι και τηλεόραση: Δημόσια ή Ιδιωτική τηλεόραση; "

. "Άνθρωποι και τηλεόραση: Reality Shows "

. "Άνθρωποι και τηλεόραση: Τηλεόραση και παιδί "

. "Άνθρωποι και τηλεόραση: Το μέλλον του μέσου "

. "Άνθρωποι και τηλεόραση: Trash Tv "

(η λίστα επεισοδίων δεν έχει ολοκληρωθεί)

---

Από δημοσίευμα της εφημερίδας "Το Βήμα" (7/2/1999):

""Ο Γιάννης Κασπίρης είναι γνωστός στη Νέα Ελληνική Τηλεόραση. Αυτό τον χειμώνα η νέα του σειρά 13 επεισοδίων έχει τον γενικό τίτλο «Ανθρωποι και τηλεόραση» και πραγματεύεται τη σχέση του πολίτη με το μέσο χρησιμοποιώντας μια ομάδα συμβούλων και καταρτίζοντας θεματικές ενότητες που περιλαμβάνουν: τη σχέση τηλεόρασης και δημοκρατίας, ειδήσεων και ενημέρωσης, δημόσιων και ιδιωτικών καναλιών, ευρωπαϊκών και ελληνικών δεδομένων, ριάλιτι σόου, τηλεοπτικά σκουπίδια, παιδικές εκπομπές, την επανάσταση που προκάλεσε αυτό το τετράγωνο κουτί και το μέλλον που το περιμένει...

Στο βιβλίο του «Θεραπεία» ο Ντέιβιντ Λοτζ βάζει τον ήρωά του, έναν επιτυχημένο σεναριογράφο της τηλεόρασης, να περιγράφει ό,τι διακρίνει το μέσο κατά τη δική του οπτική. Λέει: «Ολα τα τηλεοπτικά σενάρια έχουν κάποιες περιγραφές, αλλά καμία λεπτομέρεια, καμία ανάλυση πέρα από τα λόγια του ρόλου, τις γραμμές, όπως τις λέμε. Αυτό είναι η τηλεόραση, όλο γραμμές. Οι γραμμές που λένε τα πρόσωπα του έργου και οι γραμμές του καθοδικού σωλήνα που σχηματίζουν την εικόνα. Τα πάντα υπάρχουν είτε στην εικόνα, που σου λέει πού βρίσκεσαι, είτε στον διάλογο, που σου λέει τι σκέφτονται και τι αισθάνονται τα πρόσωπα του έργου. Πολλές φορές δεν χρειάζονται καν λόγια· οι ηθοποιοί ανασηκώνουν τους ώμους, ανοίγουν διάπλατα τα μάτια και αυτό αρκεί. Οταν γράφεις βιβλίο, έχεις μόνο λέξεις για να εκφράσεις τα πάντα: συμπεριφορά, εμφάνιση, σκέψεις, συναισθήματα, όλη την ιστορία. Γι' αυτό βγάζω το καπέλο στους συγγραφείς, ειλικρινά το βγάζω».

Ασχετα από την αποδοκιμασία με την οποία μπορεί να εκφραζόμαστε γι' αυτήν, η τηλεόραση έχει επιβάλει την κυριαρχία της πάνω μας. Σκεφτόμαστε, ευφυολογούμε, αστειευόμαστε... μέσα από την οπτική τις γραμμές που εκείνη ορίζει (πριν από μας, για μας). Ο Γιάννης Κασπίρης ανήκει στη γενιά που ανακάλυψε το μαγικό κουτί και παραδέχεται με ειλικρινή σεβασμό, θα έλεγε κανείς, «τη γοητεία που του ασκεί ακόμη και σήμερα η τηλεόραση. Βλέπει σε αυτή τη πραγμάτωση ενός παιδικού ονείρου, την εγκατάσταση του κινηματογράφου και της μαγείας του στο σπίτι μας». Προφανώς δεν είναι ο μόνος. «Πιστεύω πως για τον μέσο τηλεθεατή κάποιας ηλικίας η τηλεόραση ασκεί αυτή τη μοναδική γοητεία, γι' αυτό αδυνατεί να την κλείσει, να τη στερηθεί. Για την Ελλάδα η τηλεόραση αποτελεί το κέντρο της κοινωνικής μας ζωής και για πολλούς το κέντρο της προσωπικής τους ζωής».

Η μεταφυσική παρουσία της TV Αλλωστε συμβαίνει να παρίσταται σε κάποιες από τις πιο ιδιαίτερες στιγμές της ζωής μας. Ερωτικές εξομολογήσεις, καβγάδες, οικογενειακά γεύματα, τελευταία μάλιστα ακούει και φόνους που γίνονται διεθνείς ειδήσεις. Είτε μέσα στον χώρο μας (δεν είναι πια έπιπλο, αλλά κάτι σαν ζωντανή παρουσία που συγκατοικεί μαζί μας) είτε προσκαλώντας μας στον δικό της χώρο, τα στούντιο. Παρά την ανταπόδοση της φιλοξενίας όμως η τηλεόραση είναι μια αυταρχική και κάπως μεταφυσική παρουσία, αφού διαμορφώνει τις συνειδήσεις μας, ενώ δεν είναι πραγματικά ζωντανή και παράλληλα μας απαγορεύει να την επηρεάσουμε με τη σειρά μας, δηλαδή να συνδιαλλαγούμε κανονικά μαζί της. «Είναι η μαγεία που δεν επιτρέπει στον μέσο τηλεθεατή να αμφισβητήσει το μέσο, επομένως και να συνδιαλλαγεί μαζί του. Είναι θέμα παιδείας και δικής μας παρέμβασης να αμφισβητήσουμε τη λειτουργία του» λέει ο σκηνοθέτης και δημιουργός της σειράς. «Ο έλληνας τηλεθεατής ελάχιστα γνωρίζει για τη νέα τεχνολογία και τη χρήση της· έτσι καλλιεργήθηκε η αντίληψη πως οι συχνότητες ανήκουν στους ιδιοκτήτες των καναλιών ενώ αυτές ανήκουν στο κοινωνικό σύνολο και παραχωρούνται σε ιδιώτες με συγκεκριμένα ανταλλάγματα, δεσμεύσεις και υποχρεώσεις , εκλαμβάνει τη δύναμή τους ως δεδομένη, δεν την αμφισβητεί. Ο έλληνας πολίτης τηλεθεατής δεν πιστεύει πως θα μπορούσε να έχει πρόσβαση στα κανάλια, ακόμη και στη δημόσια τηλεόραση. Απουσιάζει η απαραίτητη παιδεία που οφείλουμε να παρέχουμε για τη φύση και τη λειτουργία του μέσου». Η σχέση μας με την τηλεόραση στηρίζεται σε μια σειρά από ανάλογες παραδοξότητες. Στο δεύτερο επεισόδιο ο κ. Μανιτάκης αναφέρει: «Ενας τηλεοπτικός σταθμός δεν είναι μια ιδιωτική επιχείρηση σαν όλες τις άλλες. Επιτελεί δημόσια λειτουργία που οφείλει να εκπληροί κάποιους σκοπούς». Οι σκοποί αυτοί έχουν να κάνουν με την αντικειμενικότητα της πληροφόρησης του θεατή. Τα κανάλια από τη μεριά τους απαντούν με έναν παράδοξο τρόπο στη συγκεκριμένη υποχρέωση. Σε διαφήμιση που βλέπουμε συνέχεια τελευταία προβάλλεται ως δέλεαρ για να ελκύσει την προτίμησή μας (την τηλεθέαση) σλόγκαν του τύπου «Εδώ χτυπάει η καρδιά των γεγονότων, εμείς εδώ δουλεύουμε για την είδηση και την αντικειμενικότητα». Εχει κανείς την εντύπωση του οξύμωρου: οι τηλεοπτικοί σταθμοί επιδιώκουν να μας πείσουν χρησιμοποιώντας ωστόσο τη συνταγματικά κατοχυρωμένη υποχρέωσή τους απέναντί μας, ενώ γνωρίζουμε όλοι σε αυτή την ανταλλαγή πως την αντικειμενική είδηση τελικά δεν την έχουμε. «Από τη στιγμή που ελάχιστοι αμφισβητούν τη λειτουργία των ΜΜΕ, παρατηρούνται επικίνδυνα φαινόμενα, ιδιαίτερα στη διαδικασία της ενημέρωσης. Ωστόσο ο μέσος τηλεθεατής πείθεται πως η ενημέρωση που παρέχεται είναι η σωστή, εκείνη που απαιτείται». Ο επιστημονικός κόσμος γενικά συμφωνεί πως «η επιστημολογία που φτιάχνει η τηλεόραση δεν είναι μόνο κατώτερη από την επιστημολογία που στηρίζεται στην τυπογραφία, αλλά είναι επίσης επικίνδυνη και παράλογη». Για τον Neil Postman, καθηγητή Επικοινωνίας στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, το επιχείρημα εδώ είναι πως «ένα τόσο ισχυρό νέο μέσο αλλάζει τη δομή του λόγου. Το κάνει αυτό ενθαρρύνοντας κάποιες αλλαγές και κάποιους καθορισμούς της ανθρώπινης νοημοσύνης και κρίσης και απαιτώντας ένα συγκεκριμένο είδος περιεχομένου σε μια φράση αυτό γίνεται δημιουργώντας νέους τρόπους έκφρασης της αλήθειας». Ωστόσο και στην περίπτωση της τηλεόρασης (όπως και σε άλλα θέματα με ηθικές προεκτάσεις, σαν τη γενετική) μπορούμε να επιβραδύνουμε λίγο την πορεία επικράτησης του μέσου, μα δεν μπορούμε να αναστρέψουμε τη διαδικασία παντοδυναμίας του. «Βιώνουμε τη θεμελιακή αλλαγή στην ιστορία των ελεύθερων ανθρώπων που διαπαιδαγωγούνται από ένα μέσο του οποίου τον ρόλο έχουν υποτιμήσει» συμφωνεί ο Γ. Κασπίρης. «Τέτοιες διαπιστώσεις προκύπτουν από την ως τώρα χρήση του μέσου, καθώς μονοπωλείται η εμπορευματική λειτουργία του, οι δυνατότητες όμως της τηλεόρασης είναι πολύ μεγάλες, πρόκειται για επανάσταση στην ανθρώπινη επικοινωνία. Τα προβλήματα πηγάζουν από τη χρήση της, το ποιος την ελέγχει». Ανθρωποι και ιδέες Στη σειρά «Ανθρωποι και τηλεόραση» παρεμβαίνουν οι: Μορέν, Τσόμσκι, Μποντριγιάρ, Γκίνσμπεργκ, Ντομινίκ Βολτόν, Ιγνάθιο Ραμονέ, Κωνσταντίνος Τσουκαλάς, Φωτεινή Τσαλίκογλου, Σεραφείμ Φυντανίδης, Δημήτρης Μαρωνίτης, Αθανάσιος Αλεξανδρίδης, Ευάγγελος Βενιζέλος, Δημήτρης Ρέππας, Μιχάλης Παπαγιαννάκης, Αντώνης Μανιτάκης, Παύλος Τσίμας, Γιάννης Πρετεντέρης, διευθυντές των καναλιών ARTE, TF1, FR2, FR3, BBC, CH4 TV, Μπερνάρ Πιβό, Μισέλ Κοτά, Μισέλ Φιλντ, Ντομινίκ Μελ, Τζ. Βαλαντέν, εκπρόσωποι των ραδιοτηλεοπτικών σταθμών και άλλοι. «Η απουσία οργανωμένης κριτικής θεωρίας για τα ΜΜΕ και την τηλεόραση», αναφέρει ο σκηνοθέτης, «δυσκόλεψε την εργασία μας. Επρεπε να οργανώσουμε μόνοι το θεωρητικό υλικό και να δομήσουμε τις αναγκαίες ενότητες. Γράψαμε λοιπόν κάποια σενάρια, όσο γινόταν πιο σφαιρικά, μια διαδικασία που κράτησε πολύ. Τα οικονομικά δεδομένα της παραγωγής ήταν μικρά για το μέγεθος του εγχειρήματος. Συχνά απογοητευτήκαμε το αποτέλεσμα θα ήταν καλύτερο, αν υπήρχε η οικονομική άνεση. Μαζεύαμε υλικό για ένα χρόνο, αρχειοθετούσαμε τις εκπομπές της ελληνικής τηλεόρασης, πραγματοποιήσαμε κάποια ταξίδια στο εξωτερικό, τα οποία σε άλλη περίπτωση θα ήταν περισσότερα και πιο επιτυχημένα. Αλλά θεωρήσαμε πως έπρεπε επιτέλους να κάνουμε την αρχή για μια οργανωμένη και κριτική προσέγγιση του μέσου. Θέλω να πιστεύω ότι θα έρθει η στιγμή που κι εδώ θα μπορούμε να δουλεύουμε με προϋπολογισμούς αντίστοιχους των διεθνών».

Η σειρά «Ανθρωποι και τηλεόραση» προβάλλεται κάθε Σάββατο στις 21.50.

Παρουσιαστές:

Καλεσμένοι: Μορέν

● Τσόμσκι

● Μποντριγιάρ

● Γκίνσμπεργκ

● Ντομινίκ Βολτόν

● Ιγνάθιο Ραμονέ

● Κωνσταντίνος Τσουκαλάς

● Φωτεινή Τσαλίκογλου

● Σεραφείμ Φυντανίδης

● Δημήτρης Μαρωνίτης

● Αθανάσιος Αλεξανδρίδης

● Ευάγγελος Βενιζέλος

● Δημήτρης Ρέππας

● Μιχάλης Παπαγιαννάκης

● Αντώνης Μανιτάκης

● Παύλος Τσίμας

● Γιάννης Πρετεντέρης

● Μπερνάρ Πιβό

● Μισέλ Κοτά

● Μισέλ Φιλντ

● Ντομινίκ Μελ

● Τζ. Βαλαντέν

Συζητήστε για την τηλεοπτική σειρά στο Retromaniax.gr