Πεζογραφία και πραγματικότητα

Τίτλος τηλεοπτικής εκπομπής: Πεζογραφία και πραγματικότητα

Έτος: 1995

Τηλεοπτική Εκπομπή

Είδος: Πολιτιστική

Κανάλι: ΕΤ2

Κύκλοι εκπομπών: 2

Σκηνοθεσία: Τάσος Ψαρράς , Αλέξης Κάραμποτ

Κείμενα: Μαριάννα Δίτσα , Αλέξης Κάραμποτ

Παραγωγός: Τάσος Ψαρράς

Περιγραφή: Λογοτεχνική σειρά του Τάσου Ψαρρά. Η σειρά ερευνά το κοινωνικό πλαίσιο και τους όρους της πραγματικότητας οι οποίοι επέδρασαν στο δημιουργικό έργο των γνωστών Ελλήνων συγγραφέων του 19ου και 20ού αιώνα.

Στοιχεία/Trivia: Στοιχεία εκπομπών:

1ος κύκλος (13 εκπομπές):

(Τετάρτη 4/1/1995) "Γεώργιος Βιζυηνός": Η εκπομπή παρουσιάζει τα πρώτα χρόνια της δημιουργικής πορείας του Γεωργίου Βιζυηνού, που ήταν επηρεασμένα από το φαναριώτικο πνεύμα και πως τα τελευταία διηγήματά του, τον απομονώνουν από τον κοινωνικό του περίγυρο. Ο φακός παρακολουθεί τον Βιζυηνό μέσα από ντοκουμέντα, αλλά και από τις κριτικές και τα σχόλια των Παλαμά, Ξενόπουλου, Ροφιδη. (Προβολή στις 20.00)

(Τετάρτη 11/1/1995) "Δημήτρης Βικέλας": Η εκπομπή παρουσιάζει τον συγγραφέα και το έργο του "Λουκής Λάρας". Ο Λουκής Λάρας, ο μέσος άνθρωπος στα χρόνια του 1821, παρουσιάζει τη μοναδική ιδιαιτερότητα στο έργο του Βικέλα. Γράφεται το 1879 και βασίζεται στην αφήγηση ενός Χίου, συγκαιρινού της Επανάστασης του 1821 αλλά πραγματεύεται τις αξίες της ήσυχης αστικής ζωής και του πλουτισμού και δίνει μια άλλη διάσταση στην επική και ταραγμένη εποχή του 1821. Το κείμενο είναι της Μαριάννας Δίτσα και η σκηνοθεσία του Αλέξη Κάραμποτ. (Προβολή στις 19.00)

(Τετάρτη 18/1/1995) "Οι άθλιοι των Αθηνών": Δεν είναι μόνο οι "Αθλιοι" του Βίκτορος Ουγκώ, που έθρεψαν γενιές και γενιές αλλά και οι δικοί μας "άθλιοι", που εμπνέουν συγγραφείς, εκδότες, αναγνώστες. Κάποιος, λοιπόν, έπρεπε να γράψει για τους άθλιους των Αθηνών και να περιγράψει τη μίζερη και απάνθρωπη ζωή τους. Και αυτός ο κάποιος, έπρεπε να διαθέτει τη συγγραφική πένα σε καθημερινά χρονογραφήματα, σε διηγήματα σε συνέχειες, έτσι μόνο και μόνο για να κερδίσει τον επιούσιο. Και αυτοί οι δυο, ήταν ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης και ο Ιωάννης Κονδυλάκης που τελικά "κέρδισε" τους Αθλίους. Το κείμενο είναι του Μάριου Μαρκίδη, η σκηνοθεσία είναι του Τάσου Ψαρρά και η μουσική του Γιώργου Μπουντουβή. Η αφήγηση των Δήμητρας Χατούπη και Δημήτρη Καρέλη. (Προβολή στις 20.00.

Εκπομπή 13:(Τετάρτη 1/2/1995) "Η πάπισσα Ιωάννα": Η εκπομπή αναφέρεται στον Εμμανουήλ Ροφίδη και στο έργο του "Πάπισσα Ιωάννα". Ο Ροφιδης, εμφανίστηκε και έκανε αισθητή την παρουσία του στο χώρο των γραμμάτων στα κρίσιμα χρόνια 1860-1870. Το κορυφαίο του δημιούργημα, "Πάπισσα Ιωάννα", εκδόθηκε το 1866 στην Αθήνα. Ακολούθησαν αλλεπάλληλες εκδόσεις, αλλά και ο αφορισμός. Πολλές ήταν οι εκδοχές και πολλές ερμηνείες δόθηκαν για το βιβλίο. Κάποιοι, μάλιστα, κατηγόρησαν το βιβλίο σαν κλεψίτυπο. Η εκπομπή ακολουθεί την άποψη, ότι η "Ιωάννα" είναι ένα πολιτικό κείμενο, που ασκεί κριτική στη βασιλεία του Γεωργίου του Α' (Προβολή στις 20.00).

2ος κύκλος:

Εκπομπή 3: (Τρίτη 21/5/1996) "Ταξίδι με τον Γιάννη Ψυχάρη": Η εκπομπή αναφέρεται στον γλωσσολόγο, φιλόλογο και λογοτέχνη Γιάννη Ψυχάρη και στέκεται ιδιαίτερα στο μυθιστόρημά του "Το ταξίδι μου", που δημοσιεύτηκε το 1888 λίγο μετά από το ταξίδι του στην Ελλάδα και στην Κωνσταντινούπολη (1886). Γεννημένος στην Οδησσό το 1854, πέρασε τα περισσότερα χρόνια του στο Παρίσι και σε άλλες πόλεις της Ευρώπης. Το τελευταίο του ταξίδι στην Ελλάδα έγινε το 1925. Έκανε παντού διαλέξεις, ανακινώντας το γλωσσικό ζήτημα της χώρας μας. Λίγα χρόνια αργότερα, δηλαδή το 1929, θα πεθάνει στο Παρίσι. "Το ταξίδι μου" είναι ένα είδος πρωτότυπου οδοιπορικού, που δίνει το έναυσμα στον περιηγητή να μιλήσει με αγάπη για τη γλώσσα, τη λογοτεχνία και την ποίηση. Τα κείμενα της εκπομπής είναι της Άντειας Φραντζή, η σκηνοθεσία του Αλέξη Κάραμποτ και η αφήγηση της Δήμητρας Χατούπη. (Προβολή στις 17.30)

Εκπομπή 5: (Τρίτη 4/6/1996) "Ανδρέας Λασκαράτος": Αφιέρωμα στον λυρικό ποιητή που ο στοχασμός του και το αστείρευτο χιούμορ του, σημάδεψαν τη λογοτεχνία. Η εκπομπή στέκεται ιδιαίτερα στο βιβλίο του "Τα μυστήρια της Κεφαλλονιάς". "Σκοπός του παρόντος βιβλίου έλεγε ο Λασκαράτος, είναι το σιάσιμο μιας σφαλερής ιδέας, όπου έως τώρα εβασίλεψε στην κοινωνία μας. Η κοινωνία μας νομίζει πως δεν πρέπει να ξεσκεπάζονται τα ελαττώματά της και θεωρεί ως εγκληματία εκείνον όπου το κάμη... Εγώ δεν ημπορώ, εν συνειδήσει να ναναρίσω την κοινωνία μας.. Ξεσκεπάζω τις πληγές της και ζητώ ιατρείαν...". Ο Λασκαράτος, βέβαιος ότι έχει κάνει τη σωστή διάγνωση του βιβλίου του το "Μυστήριο της Κεφαλλονιάς", λειτουργεί ως αυτόκλητος χειρουργός σε μια εποχή που ο λαός των Επτανήσων ήταν δοσμένος στον αγώνα για την ελευθερία. Ο αφορισμός, το 1856, σύμφωνα με τον οποίον ο Μητροπολίτης Κεφαλληνίας "καθυπέβαλεν εις το αιώνιον ανάθεμα και το Σύγγραμμα και τον Συγγραφέα", είναι μια αναχρονιστική εποχή. Σήμερα όλα αυτά ανήκουν στο παρελθόν. Το έργο όμως του Λασκαράτου είναι πάντα επίκαιρο, δροσερό, ευχάριστο, λυρικό και σατιρικό. (Προβολή στις 17.30)

Εκπομπή 6: (Τρίτη 11/6/1996) "Παναγιώτης Σούτσος": Αφιέρωμα στον λυρικό ποιητή, τον πρωτοπόρο του ελληνικού ρομαντισμού, που "τόλμησε" το 1834 να εκδώσει το πρώτο νεοελληνικό μυθιστόρημα, τον "Λέανδρο". Ο Παναγιώτης Σούτσος γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1806 και σπούδασε στη Χίο και στη Γαλλία. Αδελφός του Αλέξανδρου Σούτσου, του σατιρικού και λυρικού ποιητή και του κυριότερου εκπροσώπου της Αθηναϊκής Ρομαντικής Σχολής, δείχνει στα πρώτα βήματά του να επηρεάζεται από τη ζωή και τη δράση του αδελφού του. Ωστόσο, ο Παναγιώτης δεν αναμείχθηκε τόσο στα πολιτικά πράγματα, όσο ο Αλέξανδρος, και οι θέσεις του ακολουθούσαν μεν σταθερά τη στάση του αδελφού του, αλλά χωρίς μαχητικές εκρήξεις. Αφιερώθηκε συστηματικότερα στα Γράμματα, υπηρέτησε τη δημοσιογραφία ως συντάκτης των εφημερίδων "Φίλος του Νόμου" (Ύδρα), "Ηλιος" (Ναύπλιο) και "Αναγεννηθείσα Ελλάς", "Συνένωσις" και "Ηλιος" της Αθήνας. Χρημάτισε επίσης υπάλληλος σε πολλές δημόσιες θέσεις, από τις οποίες όμως απομακρυνόταν λόγω των αντικαθεστωτικών του πεποιθήσεων, με αποτέλεσμα να πεθάνει το 1868 πάμπτωχος. Τα κείμενα της εκπομπής είναι γραμμένα από την Αλεξάνδρα Σαμουήλ, η σκηνοθεσία από τον Αλέξη Κάραμποτ, η αφήγηση από την ηθοποιό Δήμητρα Χατούπη και η ανάγνωση κειμένων από τον Μανώλη Σορμαϊνη. (Προβολή στις 17.30)

Εκπομπή 7: (Τρίτη 18/6/1996) "Στρατηγός Μακρυγιάννης": Η εκπομπή αναφέρεται στο συγγραφικό έργο του αγωνιστή και συγγραφέα. Αυτοδίδακτος συγγραφέας απομνημονευμάτων, ο αγωνιστής του '21, αποτύπωσε μέσα στις λαϊκές αφηγήσεις του, όλο το πηγαίο ταλέντο και ύφος του. Η ζωή και η δράση του στρατηγού Μακρυγιάννη, έγιναν στις περισσότερες λεπτομέρειές τους γνωστές, χάρη στα "Απομνημονεύματά" του. Το έργο καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του συγγραφέα, από τη γέννησή του ως τα τέλη του 1850. Η συγγραφή των "Απομνημονευμάτων", κατά μαρτυρία του ίδιου του Μακρυγιάννη, άρχισε το 1829 στο Αργος και συνεχίστηκε ως το 1850. Στο διάστημα 1836-1839, συνεργάστηκε με τον λαϊκό καλλιτέχνη Παναγιώτη Ζωγράφο, ο οποίος ανέλαβε να φιλοτεχνήσει σκηνές του αγώνα, σύμφωνες με τις δικές του περιγραφές. Το ενδιαφέρον του κειμένου, πέρα από την ιστορική πλευρά του, εστιάζεται και στη λογοτεχνική του αξία. Ο αγράμματος αγωνιστής χειρίζεται το νεοελληνικό λόγο με τρόπο ασυνήθιστα δυναμικό, με πλούτο εκφράσεων που έρχεται από τα βάθη της παράδοσης, συνδυάζοντας το πιο ακραίο λαϊκό ιδίωμα με την εκκλησιαστική γραμματεία και τη σύνταξη των λογίων. Οι χειρόγραφες σημειώσεις των "Απομνημονευμάτων", ακολούθησαν την περιπετειώδη ζωή του συγγραφέα. Το 1840 για να τις σώσει τις έστειλε στην Τήνο. Τις πήρε πίσω το 1844 και για λόγους προληπτικούς τις έκρυψε σ' έναν τενεκέ. Πολλά χρόνια μετά το θάνατο του στρατηγού, ο ιστοριοδιφικός ζήλος του Γιάννη Βλαχογιάννη τον οδήγησε στην ανακάλυψη του χειρογράφου, που το ξέθαψε μέσα από τον τενεκέ. Στο δεύτερο έργο του "Οράματα και θάματα", γραμμένο στο διάστημα 1851-1852, ο Μακρυγιάννης "μετακινείται" μέσα από το όνειρο και το όραμα στη θρησκευτική τελετουργία. Τα κείμενα της εκπομπής είναι του Δημήτρη Καλοκύρη, το σενάριο, η σκηνοθεσία του Αλέξη Κάραμποτ, η παραγωγή του Τάσου Ψαρρά και η αφήγηση του Θάνου Καληώρα. Η αφήγηση κειμένων του Μακρυγιάννη είναι του Λυκούργου Αγγελόπουλου. (Προβολή στις 17.30)

Εκπομπή 8: (Τρίτη 25/6/1996) "Μιχαήλ Μητσάκης": Ο Μιχαήλ Μητσάκης άφησε εποχή καθώς οι συμφωνούντες και διαφωνούντες μαζί του, τον δέχονται και τον παραδέχονται ως άνθρωπο αδέκαστο, ακέραιο, τίμιο, μαχητικό, εριστικό, ειλικρινή αλλά και θυελλώδη όταν επρόκειτο να επιβάλει τις ιδέες του. Ο Μητσάκης διαπρέπει πάντα σχεδόν και κάνει σωστές παρατηρήσεις, ενώ ταυτόχρονα διαθέτει και καυστικό χιούμορ και διορατικότητα τέτοια ώστε τα ποιήματά του να θεωρούνται προάγγελοι του σουρεαλιστικού κινήματος. Παρ' όλα αυτά, δε θα κατορθώσει να εκδώσει ούτε ένα βιβλίο του όσο είναι ζωντανός. Από πολύ νωρίς, με εφόδιο τη δημοσιογραφική του πένα, καθιερώνεται στο χώρο των Γραμμάτων, σε τέτοιο βαθμό ώστε οι πολιτικοί να τρέμουν τις αιχμές του, οι συνάδελφοί του να τον αγαπούν αλλά να φοβούνται τον καυστικό έλεγχο, οι καθιερωμένοι λογοτέχνες να αγωνιούν για την κρίση του και οι πρωτοεμφανιζόμενοι να περιμένουν ένα κάλο του λόγο. Ο Μητσάκης, περιηγητής, μανιώδης των Αθηνών, των δρόμων και των πάρκων, προσεκτικός παρατηρητής των μικρών καθημερινών σκηνών της ζωής της πόλης, ένας πονηρός ωτακουστής που καταγράφει και περιγράφει διαλόγους με ρητορικό, λίγο πομπώδες ύφος, με μακροσκελείς περιγραφές, για τα οποία κάποτε τον είχαν κατηγορήσει. Το κείμενο είναι του Δημήτρη Τατσούλη και η σκηνοθεσία του Αλέξη Κάραμποτ. (Προβολή στις 17.30)

Παρουσιαστές: Δήμητρα Χατούπη (αφήγηση) , Θάνος Καληώρας (αφήγηση)

Συζητήστε για την τηλεοπτική σειρά στο Retromaniax.gr